Sprawozdanie 2008

 

 

Podstawę prawną działania Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu (dalej : SKO) stanowi ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001r. Nr 79, poz. 856 z p.zm.) oraz rozporządzenia wydane w oparciu o delegację ustawową.

Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzania nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz.1071 z p.zm.; dalej jako – Kpa ) oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z p.zm.; dalej jako – Op ). Kolegium orzeka również w innych sprawach na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Obszar właściwości miejscowej Kolegium obejmuje, zgodnie z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 roku w sprawie obszarów właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz. U. Nr 198, poz.1925), powiaty : braniewski, elbląski, iławski, nowomiejski i ostródzki  wraz z gminami objętymi tym obszarem.

Rozstrzygając sprawy indywidualne w składach trzyosobowych, Kolegium związane jest wyłącznie przepisami obowiązującego prawa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest państwową jednostką budżetową.

 

2.1. Kolegium elbląskie składa się łącznie z 26 członków: 8 etatowych i 18 pozaetatowych.

 

Wśród członków Kolegium jest 1 osoba posiadająca tytuł doktora nauk prawa, 7 radców prawnych, 8 osób mogących ubiegać się o stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego i  8 osób mogących ubiegać się o stanowisko referendarza  sądowego.

2.2. Biuro Kolegium składa się z 6 osób, z których 5 posiada wykształcenie wyższe - są to: kierownik biura, główna księgowa, dwie osoby na stanowisku inspektora oraz informatyk.

 

 

Siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu mieści się w Elblągu przy ul. Związku Jaszczurczego Nr 14A , w budynku należącym do Skarbu Państwa.

Stan wyposażenia Kolegium w sprzęt biurowy i elektroniczny ( komputery ) ocenić należy jako zadowalający.

 

 

 

1. Liczba spraw ujętych w ewidencji ogółem w roku objętym informacją - 2260

w tym spraw:

1.1. pozostałych w ewidencji z roku poprzedzającego okres objęty informacją /[1] - 286        

1.2.wpływ spraw w roku objętym informacją - 1974

 

2. Rodzaje spraw, które wpłynęły w roku objętym informacją:

 

2.1.Liczba spraw administracyjnych - ogółem 1773

 

 

2.2. Sprawy podlegające rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,  poz. 1270 z p.zm. – dalej jako Ppsa)/[2] - 116

2.3.Liczba spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste - 201

 

 

Liczba spraw załatwionych ogółem w roku objętym informacją -        1786

 

 

1.1. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ II instancji :

1.2. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ I instancji :

 

_____________________________________________________________________

Liczba spraw administracyjnych pozostałych do załatwienia przez SKO w roku objętym informacją/[9] - 394

 

Liczba spraw z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste załatwionych w roku objętym informacją ogółem - 201

w tym ugody - 32

Liczba wniesionych sprzeciwów od orzeczeń SKO - 14

Liczba spraw pozostałych do załatwienia przez SKO/9 - 72

 

 

1. Sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,
poz. 1270 z p.zm. – dalej jako Ppsa) :

Liczba spraw w roku objętym informacją ogółem - 1065

w tym :

1.1. Liczba skarg na decyzje i postanowienia Kolegium skierowanych
do WSA w roku objętym informacją, ogółem -           116

wskaźnik „zaskarżalności” /[10] - 10,90%

1.2. Liczba skarg na bezczynność Kolegium skierowana do WSA w roku
 objętym informacją, ogółem - 0

1.3. Liczba skarg uwzględnionych przez Kolegium we własnym zakresie
w trybie art. 54 § 3 Ppsa, ogółem - 3

1.4. Liczba skarg kasacyjnych na orzeczenia WSA (w tym zażaleń na postanowienia) skierowanych przez SKO w roku objętym informacją
do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie , ogółem  - 0

1.5. Liczba innych spraw prowadzonych przez Kolegium w trybie określonym
 przepisami Ppsa, skierowanych do WSA, ogółem/[11] - 0

 

2. Skargi na akty i czynności Kolegium rozpatrzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny prawomocnymi orzeczeniami w roku objętym informacją :

Liczba orzeczeń WSA w roku objętym informacją ogółem - 117

w tym :

 

 

---

[6] - np. postanowienia dot. sporów kompetencyjnych (art. 22 § 1 pkt 1 Kpa), wyznaczenia organu wskutek wyłączenia (art.25-27 Kpa oraz art.130 i 132 Op), dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (art.31§ 2 Kpa), odmowy przywrócenia terminu (art. 59 § 1 i 2 Kpa), odmowy udostępnienia akt ( art. 74 § 2 Kpa oraz art. 179 § 2 Op), wniosku o wyjaśnienie, uzupełnienie oraz sprostowanie (art.113 Kpa oraz art.213 i 215 Op), wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji (art.224 § 3 pkt 2 Op), opłat i kosztów postępowania (dział IX Kpa);

 

 

Informacje dodatkowe i wnioski

 

1. WYBRANE PROBLEMY Z ORZECZNICTWA KOLEGIUM

 

W 2008 roku do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu wpłynęło ogółem 1974 sprawy (w tym 1773 sprawy administracyjne), co łącznie z 286 sprawami pozostałymi do załatwienia z okresu poprzedniego stanowiło 2.260 spraw. Rok 2008 charakteryzował się wyraźnie wyższym wpływem spraw w porównaniu do roku 2007.

Wpłynęło o 362 sprawy więcej (tj. o 22,4% więcej w stosunku do 2007 r.).Wpływ spraw w ciągu roku nie był równomierny; aż 480 spraw wpłynęło w miesiącach listopad i grudzień.

W strukturze spraw nadal dominowały tzw. sprawy socjalne (pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna, a od dnia 1 października 2008 r. sprawy z zakresu ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, dodatki mieszkaniowe, stypendia). Odsetek tych spraw w stosunku do wszystkich spraw administracyjnych stanowił 34,2% (był jednakże niższy niż w roku 2007). Sprawy proceduralnie objęte przepisami Ordynacji podatkowej (366 spraw) stanowiły 20,6% ogółu spraw administracyjnych.

Tendencję rosnącą (z roku na rok) wykazują sprawy objęte przepisami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym; w roku 2008 (172 sprawy) stanowiły już 9,7% spraw administracyjnych (w roku 2007 – 8,0%, w roku 2006 – 6,4%). Wyraźnie zwiększył się odsetek spraw z zakresu ochrony środowiska, ochrony przyrody, gospodarki odpadami (224 sprawy) – 12,6% spraw administracyjnych. Udział pozostałych rodzajów spraw kształtował się na zbliżonym poziomie jak w latach ubiegłych.

Z doświadczeń orzeczniczych Kolegium wynikają określone uwarunkowania o charakterze ogólnym. I tak:

Struktura spraw rozpatrywanych przez Kolegium odzwierciedla w pewien sposób określone problemy społeczne.

Znaczna liczba tzw. spraw socjalnych jest niewątpliwie wynikiem niezamożności społeczeństwa, bytowania części rodzin na pograniczu minimum socjalnego. Dochodem wielu rodzin są jedynie świadczenia rodzinne oraz świadczenia z pomocy społecznej. Niemniej część osób i rodzin, korzystających z tych świadczeń przejawia wyraźnie postawy „roszczeniowe”, które nie zawsze są uzasadnione brakiem możliwości zarobkowania, stanem zdrowia bądź wiekiem.

Organy pierwszej instancji orzekające w sprawach dotyczących pomocy społecznej posiadają na ogół dobre rozeznanie rzeczywistych sytuacji osób i rodzin ubiegających się o te świadczenia. Jest to istotne z uwagi na to, iż ograniczone środki pozostające w budżetach ośrodków pomocy społecznej nie pozwalają na pełne zabezpieczenie potrzeb zgłaszanych przez środowiska pozostające w faktycznie trudnej sytuacji bytowej, spowodowanej długotrwałym (i rzeczywistym) bezrobociem, złym stanem zdrowia, samotnym wychowywaniem dzieci. Wielokrotnie jednak organy te nie są w stanie (w postępowaniach dowodowych) udokumentować przypadków np. „ukrywania” dochodów, pracy „na czarno”, prowadzenia wspólnego gospodarstwa z innymi osobami.

Mankamentem orzecznictwa pierwszoinstancyjnego jest zwłaszcza w zakresie świadczeń uznaniowych słaba jakość uzasadnień podejmowanych rozstrzygnięć.

Problem stanowi częstokroć brak planów zagospodarowania przestrzennego, których procedura uchwalania jest procesem wolno postępującym i wymagającym nakładów finansowych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Niektóre obszary (przy braku obowiązku) nie będą objęte planowaniem przestrzennym jeszcze przez wiele lat. Tak stan rzeczy oznacza konieczność wydawania decyzji administracyjnych w trybie art. 59-61 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, w wyniku długotrwałych postępowań wielokrotnie przy udziale kilkunastu a nawet kilkudziesięciu podmiotów, którym przysługuje przymiot stron.

Sprawy te wymagają również w postępowaniu odwoławczym przeprowadzania rozpraw administracyjnych, oględzin, a także powoływania uprawnionych architektów i urbanistów (z uwagi na zarzuty „stronniczości” tych biegłych powoływanych przez organy pierwszoinstancyjne). Kolegium respektuje rolę organów pierwszej instancji w zakresie zachowania ładu przestrzennego na administrowanym terenie, jednakże część projektów decyzji sporządzonych przez podmioty, o których mowa w art. 60 ust. 4 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie spełnia wymogów prawa i zawiera istotne braki (np. brak załączników opisowych, pobieżne analizy funkcji oraz cech zabudowy i zagospodarowania terenu). Niekiedy też zachodzą zasadnicze rozbieżności między stanowiskami uprawnionych architektów (powołanych przez organ pierwszej instancji i kolegium) co do spełnienia warunków unormowanych w art. 61 ust. 1 – 5 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Aktualnymi problemami są lokalizacje telefonii komórkowej, urządzeń elektrowni wiatrowych (tu: pojawił się problem nie tylko dotyczący ich lokalizacji, lecz również decyzji z zakresu ochrony środowiska, a ostatnio również kwestie prawidłowości opodatkowania), a także składowisk odpadów.

- decyzje utrzymujące w mocy zaskarżone decyzje pierwszoinstancyjne stanowiły 43,8%

 ogółu decyzji;

- decyzje uchylające i orzekające co do istoty (bądź umarzające postępowanie) – 6,8%

- decyzje uchylające decyzje organu pierwszej instancji i przekazujące sprawę do ponownego rozpatrzenia – 41,5%;

- decyzje umarzające postępowanie odwoławcze – 1,5%.

Ponadto Kolegium stwierdziło nieważność 55 decyzji organów pierwszej instancji.

Podobne wskaźniki orzecznictwa utrzymują się od kilku lat. Z tego punktu widzenia ocena orzecznictwa pierwszoinstancyjnego nie może być w pełni zadawalająca, zwłaszcza jeżeli się zważy, że część decyzji została utrzymana w mocy po przeprowadzeniu dodatkowego postępowania w toku postępowania odwoławczego (w trybie art. 136 K.p.a. bądź w trybie art. 229 ustawy Ordynacja podatkowa).

W ocenie Kolegium wpływ na jakość orzecznictwa organów pierwszoinstancyjnych nadal mają zwłaszcza następujące okoliczności:

- dosyć ograniczona znajomość procedur administracyjnych (uregulowanych przepisami K.p.a. i Ordynacji podatkowej) lub często występująca nieumiejętność posługiwania się przepisami proceduralnymi w praktyce;

- niewystarczające umiejętności dokumentowania przebiegu postępowań dowodowych oraz uzasadniania podjętych rozstrzygnięć;

- wysokie obciążenie pracowników organów ilością spraw, przy czym zwłaszcza w urzędach gmin są to często sprawy o różnym charakterze;

- rozbieżności między interpretacjami i wyjaśnieniami ministerstw a orzecznictwem sądowoadministracyjnym.

Podobnemu (instruktażowemu) celowi służy organizacja rozpraw administracyjnych w toku postępowania odwoławczego.

Rozpraw takich Kolegium przeprowadziło w analizowanym okresie 16, w tym 5 poza siedzibą Kolegium – w urzędach miast lub gmin (oczywiście – poza 245 rozprawami w sprawach dotyczących aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego).

 

2. PRZYCZYNY ZALEGŁOŚCI W ROZPATRYWANIU SPRAW.

 

Z 1773 spraw administracyjnych nowych oraz 256 spraw administracyjnych z poprzednich okresów Kolegium załatwiło (wg. stanu na dzień 31 grudnia 2008 r.) 1635 spraw administracyjnych (co stanowi 80,6%).

Spośród 394 spraw administracyjnych pozostałych do załatwienia 386 spraw wpłynęło w roku 2008.

Główną przyczyną ich niezałatwienia (do końca roku 2008) była data wpływu do Kolegium; w miesiącu listopadzie 2008 r. wpłynęło 279 spraw, a w miesiącu grudniu 2008r. – 201 spraw.

Pozostałych 8 spraw (1 z 2005 r., 1 z 2006 r. i 6 z 2007 r.) nie zostało załatwionych głównie z uwagi na nieustaleni spadkobierców zmarłych stron (bądź już toczące się długotrwałe postępowania spadkowe).

W okresie miesięcy styczeń – luty 2009 roku Kolegium załatwiło łącznie („z pozostałości”) – 204 sprawy administracyjne.

W zakresie spraw dotyczących aktualizacji opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego żadna sprawa nie pozostaje bez nadania jej biegu; w miesiącach styczeń – luty 2009 r. „z pozostałości” załatwionych zostało (orzeczeniem bądź podpisaniem ugód) 24 sprawy, reszta spraw jest wyznaczona na rozprawy.

Kolegium stara się (w miarę swoich możliwości kadrowych) kierować sprawy do rozpatrzenia na posiedzenia z zachowaniem maksymalnie krótkich terminów. Aktualnie termin skierowania sprawy na pierwsze posiedzenie wynosi od 7 do 14 dni (od daty wpływu akt do Kolegium).

W roku 2008 dwóch etatowych członków Kolegium przebywało na długotrwałych zwolnieniach chorobowych (jeden z członków – 2 razy po 3 tygodnie, drugi – 4 tygodnie), co spowodowało dodatkowe obciążenie pozostałych członków etatowych większą liczbą spraw.

Kolegium prowadzi w stosunkowo dużej ilości spraw dodatkowe postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów (w trybie art. 136 K.p.a. albo w trybie art. 229 Ordynacji podatkowej), co z konieczności „wydłuża” okresy zakończenia postępowań odwoławczych. Rezygnacja bądź ograniczenie do minimum tej możliwości procesowej organu odwoławczego spowoduje niewątpliwie „skrócenie” okresu postępowań odwoławczych, niemniej „oznacza” w efekcie jeszcze większą liczbę decyzji kasacyjnych; nie będzie też korzystna dla realizacji procesowych uprawnień stron (w tym zakresie były już przeprowadzane analizy i rozważania w trakcie zgromadzeń ogólnych Kolegium).

Reasumując – Kolegium nie posiada znaczących zaległości w załatwianiu spraw, jednakże dostrzega (aczkolwiek niewielkie) możliwości poprawy szybkości postępowania.

 

 

 

Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrzył (w roku 2008) pięć skarg kasacyjnych wniesionych przez Kolegium w okresach lat ubiegłych, w tym trzy skargi kasacyjne zostały oddalone, w dwóch natomiast sprawach uwzględnione poprzez uchylenie zaskarżonych wyroków sądu I instancji.

Dokonując oceny orzecznictwa Kolegium w kontekście wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie (24 uwzględnienia na 117 skarg rozpoznanych przez Sąd) należy mieć na uwadze to, że cztery wyroki Sądu uchylające zaskarżone decyzje zostały wydane (po uprzednim zawieszeniu postępowania sądowego) po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 23 czerwca 2008 r. – P18/06. Kolegium natomiast było zobligowane do orzekania w oparciu o obowiązujący stan prawny (w dacie orzekania osoby uprawnione wychowywane przez osobę pozostającą w związku małżeńskim, za wyjątkiem współmałżonków przebywających w zakładzie karnym albo całkowicie ubezwłasnowolnionych – nie miały uprawnień do zaliczki alimentacyjnej – art. 2 pkt 5 lit. a i b nieobowiązującej już ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej w związku z art. 3 pkt 17a ustawy o świadczeniach rodzinnych).

 

W okresie od dnia 21 stycznia 2008r. do dnia 29 lutego 2008r. została przeprowadzona kontrola przez Najwyższą Izbę Kontroli Delegatura w Olsztynie.

Kontrolą objęto wykonanie przez Kolegium budżetu w roku 2007 r. Najwyższa Izba Kontroli w wystąpieniach pokontrolnych z dnia 12 marca 2008r. pozytywnie oceniła wykonanie budżetu, w 2007 r.

Przedstawiając powyższą ocenę i uwagi Najwyższa Izba Kontroli w trakcie przeprowadzonej kontroli wniosła dwie uwagi, które zostały zrealizowane w trakcie jej trwania:

Sporządzenie rocznych sprawozdań Rb-27 z wykonania dochodów, wg zasad określonych w § 10 instrukcji do rozporządzenia w sprawie sprawozdawczości budżetowej.

2. Dokonywaniu korekt w zapisach dowodów księgowych wg zasad określonych w art.22 ustawy o rachunkowości

 

 

W okresie roku 2008 Kolegium poddało analizie (badaniu) 160 decyzji wydanych przez Burmistrza Miasta Morąga w roku 2007 i 2008, zezwalających na wycinkę drzew i krzewów.

W 115 sprawach stwierdzono nieprawidłowości i wady zwłaszcza w zakresie postępowania dowodowego, a także naruszenia prawa materialnego.

Obszerna informacja (65 stron) wraz z wnioskami została przekazana temu organowi pierwszej instancji.

Prezes Kolegium nie wydawał postanowień sygnalizacyjnych w trybie art. 20 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych.

 

 

Okres roku 2008 był w działalności Kolegium dalszym etapem doskonalenia własnego orzecznictwa oraz rozszerzania funkcji instruktażowej tego orzecznictwa w stosunku do organów pierwszej instancji. 

Członkowie Kolegium uczestniczyli łącznie w sześciu szkoleniach tematycznych (w tym dwa organizowane były przez SKO w Elblągu), które pozwoliły na poszerzenie dotychczasowej wiedzy.

W roku bieżącym Kolegium ma zamiar nadal kontynuować działania na rzecz doskonalenia zawodowego w szczególności z zakresu prawa unijnego, jakkolwiek będzie to dosyć utrudnione z uwagi na konieczności ograniczenia wydatków w tym zakresie.

 

 

Plan jak i wykonanie wydatków w 2008r. wyniosło 1.457 tys. zł, co dało 100% wykonania budżetu przez Kolegium w 2008r.

Według stanu na 31.12.2008 r. w Kolegium zatrudnionych było 14 osób z tego:

8 etatowych członków Kolegium – osób objętych mnożnikowym systemem wynagradzania,

6 pracowników biura Kolegium (6 etatów) – osoby nie objęte mnożnikowym systemem wynagradzania.

 

Limity wydatków na wynagrodzenia pracowników SKO, ujęte w ustawie budżetowej na 2008 rok oraz wykonanie wydatków na wynagrodzenia przedstawia poniższa tabela:

 

Wyszczególnienie	Limit wg. ustawy budżetowej	Wykonanie w zł
1.	2.	3.
Zatrudnienie	8*	8*
Ogółem	992.000	991.999
Wynagrodzenia osobowe	922.000	923.582
Dodatkowe wynagrodzenia roczne	70.000	68.417

*) limit zatrudnionych w ustawie budżetowej dotyczył tylko etatowych członków SKO.

 

Pośród ośmiu etatowych członków Kolegium siedmioro ma wykształcenie wyższe prawnicze, jedna osoba wykształcenie wyższe administracyjne.

W biurze Kolegium jest zatrudnionych 6 pracowników, pięcioro z nich ma wykształcenie wyższe a jedna osoba wykształcenie średnie.