Sprawozdanie 2011

 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr 14

KR SKO z dnia 24 listopada 2008r.

 

 

Informacja o działalności

Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu

 

za okres od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2011 roku

 

 

CZĘŚĆ I

OGÓLNA INFORMACJA O DZIAŁALNOŚCI KOLEGIUM

 

1. Podstawa i zakres działania Kolegium

 

Podstawę prawną działania Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu (dalej: SKO) stanowi ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001r. Nr 79, poz. 856 z p.zm.) oraz rozporządzenia wydane w oparciu o delegację ustawową.

Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzania nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz.1071 z p.zm.; dalej jako – Kpa ) oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z p.zm.; dalej jako – Op ). Kolegium orzeka również w innych sprawach na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Obszar właściwości miejscowej Kolegium obejmuje, zgodnie z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 roku w sprawie obszarów właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz. U. Nr 198, poz.1925), powiaty: braniewski, elbląski, iławski, nowomiejski, ostródzki oraz miasto na prawach powiatu - Elbląg wraz z gminami objętymi tym obszarem.

Rozstrzygając sprawy indywidualne w składach trzyosobowych, Kolegium związane jest wyłącznie przepisami obowiązującego prawa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest państwową jednostką budżetową.

2. Obsada kadrowa Kolegium

 

2.1. Kolegium składa się z 24 członków : 8 etatowych i 16 pozaetatowych.

 

Liczba członków etatowych posiadających wykształcenie :

wyższe prawnicze :

6

wyższe administracyjne :

2

Liczba członków pozaetatowych posiadających wykształcenie :

wyższe prawnicze :

9

wyższe administracyjne :

7

wyższe inne :

-

       

 

Wśród członków Kolegium jest jedna osoba posiadająca  tytuł doktora nauk prawa, 9 radców prawnych, 11 osób mogących ubiegać się o stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego i 4 osoby mogące ubiegać się o stanowisko referendarza sądowego.   

2.2. Biuro Kolegium składa się z 7 osób, z których 6 posiada wyższe wykształcenie – są to: kierownik biura, główna księgowa, jedna osoba na stanowisku inspektora, dwie na stanowisku referenta oraz informatyk.

 

3. Lokal i wyposażenie Kolegium

 

Siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu mieści się w Elblągu, przy ul. Związku Jaszczurczego Nr 14A, w budynku należącym do Skarbu Państwa.

Stan wyposażenia Kolegium w sprzęt biurowy i elektroniczny ( komputery ) ocenić należy jako zadowalający.

 

 

CZĘŚĆ II

WPŁYW SPRAW

1.       Liczba spraw ujętych w ewidencji ogółem w roku objętym informacją - 3560

w tym spraw:

1.1. pozostałych w ewidencji z okresu poprzedniego (łącznie sprawy administracyjne i sprawy z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste nieruchomości) /[1] -                                     573

1.2.wpływ spraw w roku objętym informacją -                                                   2987

 

2.        Rodzaje spraw, które wpłynęły w roku objętym informacją[2] :

 

2.1.Liczba spraw administracyjnych - ogółem                                                    2181

 

Lp.

Określenie rodzaju sprawy      patrz załącznik do Informacji

Liczba spraw

1.

objęte proceduralnie przepisami Ordynacji podatkowej

327

2.

działalność gospodarcza

   7

3.

planowanie i zagospodarowanie przestrzenne

128

4.

pomoc społeczna, świadczenia rodzinne i świadczenie alimentacyjne, oświata (stypendia, pomoc materialna itd. ), dodatki mieszkaniowe, sprawy socjalne

1410

5.

gospodarka nieruchomościami (bez opłat za wieczyste użytkowanie) , przekształcanie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, prawo geodezyjne i kartograficzne

55

6.

ochrona środowiska, ochrona przyrody i ochrona zwierząt, odpady i utrzymanie porządku i czystości w gminach

66

7.

prawo wodne

   2

8.

rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe, łowiectwo

   5

9.

handel, sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych

23

10.

prawo o ruchu drogowym, drogi publiczne, transport drogowy

53

11.

prawo górnicze i geologiczne

   8

12.

egzekucja administracyjna

   3

13.

inne, pozostałe, w tym skargi i wnioski rozpatrywane w trybie Działu VIII Kpa

 94

 

2.2.Sprawy podlegające rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,  poz. 1270 z p.zm. – dalej jako Ppsa)/[3] - -          213

 

2.3.Liczba spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste  -      593

 

2.4. Liczba postanowień sygnalizacyjnych                                                    -      0      

 

 

CZĘŚĆ III

ZAŁATWIANIE SPRAW ADMINISTRACYJNYCH

 

1.       Liczba spraw załatwionych ogółem w roku objętym informacją  -          2459

 

Lp.

Określenie rodzaju rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

akty wydane przez SKO jako organ II instancji /[4],

w tym :

akty wydane przez SKO w trybie art. 127 § 3 Kpa oraz jako organ II instancji zgodnie z art. 221 Ordynacji podatkowej /[5]

9

- sposób rozstrzygnięcia patrz        tabela z pkt 1.1.

1480

2.

akty wydane przez SKO jako organ I instancji /[6]

- sposób rozstrzygnięcia patrz        tabela z pkt 1.2.

300

3.

postanowienia wydane przez SKO w wyniku rozpatrzenia zażaleń na bezczynność organu,

w tym :

uznające zażalenia za uzasadnione

5

 

16

4.

akty wydane przez SKO po rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 z p.zm.)

213

5.

pozostałe /[7]

450

 

 

1.1. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ II instancji :

Lp.

Określenie rodzaju rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

decyzje utrzymujące w mocy zaskarżone decyzje (art. 138 § 1 pkt 1 Kpa oraz art.233 § 1 pkt 1 Op) /[8]

758

2.

decyzje uchylające decyzje organu I instancji i orzekające co do istoty sprawy oraz uchylające decyzje organu I instancji i umarzające postępowanie (art. 138 § 1 pkt 2 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 2a Op) /7

 107

3.

decyzje uchylające decyzje organu I instancji i przekazujące sprawy do ponownego rozpatrzenia (art. 138 § 2 Kpa oraz art. 233 § 2 Op) /7

595

4.

decyzje umarzające postępowanie odwoławcze (art. 138 § 1 pkt 3 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 3 Op) /7

 20

5.

pozostałe

 

140

1.2. Szczegółowe omówienie sposobu załatwienia sprawy przez SKO jako organ I instancji :

Lp.

Określenie rodzaju rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

postanowienia o wznowieniu postępowania i wyznaczeniu organu właściwego do jego przeprowadzenia (art.150 § 2 Kpa oraz art. 244 § 2 Op) /[9]

 0

2.

decyzje o odmowie wznowienia postępowania (art. 149 § 3 Kpa oraz art. 242 § 3 Op) /8

 0

3.

decyzje o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji (art. 157 § 3 Kpa oraz art. 249 § 3 Op) /8

 8

4.

decyzje stwierdzające nieważność decyzji organu I instancji oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa (art. 156 – 158 Kpa oraz art. 247 – 251 Op) /8

283

5.

decyzje o odmowie stwierdzenia nieważności decyzji (art. 158 § 1 Kpa oraz art. 248 § 3 Op ) /8

9

6.

decyzje odmawiające uchylenia decyzji po wznowieniu postępowania (art. 151 Kpa oraz art. 245 Op) /8

0

7.

decyzje uchylające i rozstrzygające o istocie sprawy oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa wydane po wznowieniu postępowania(art. 151 Kpa oraz art. 245 Op) /8

0

8

decyzje umarzające postępowanie prowadzone w I instancji przez SKO  (art. 105 § 1 Kpa oraz art. 208 Op)

0

9.

pozostałe

 

310

 

2. Liczba spraw administracyjnych pozostałych do załatwienia przez SKO w roku objętym informacją/10 -         385

 

 

 

CZĘŚĆ IV

ZAŁATWIANIE SPRAW Z ZAKRESU OPŁAT ZA UŻYTKOWANIE WIECZYSTE NIERUCHOMOŚCI GRUNTOWYCH

1.       Liczba spraw z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste załatwionych w roku objętym informacją ogółem  -                                                                                                                  505

w tym ugody -                                                                                                           119

2.       Liczba wniesionych sprzeciwów od orzeczeń SKO -                                        19

3.       Liczba spraw pozostałych do załatwienia przez SKO/9 -                                211

 
CZĘŚĆ V

SKARGI DO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

 

1.  Sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,
poz. 1270 z p.zm. – dalej jako Ppsa) :

Liczba spraw w roku objętym informacją ogółem  -                                     1560

w tym :

1.1. Liczba skarg na decyzje i postanowienia Kolegium skierowanych
do WSA w roku objętym informacją, ogółem -                                               211

 

·                        wskaźnik „zaskarżalności” /[10] -                                          13,53 %

 

1.2. Liczba skarg na bezczynność Kolegium skierowanych do WSA w roku
 objętym informacją, ogółem -                                                                              2

 

1.3. Liczba skarg uwzględnionych przez Kolegium we własnym zakresie
w trybie art. 54 § 3 Ppsa, ogółem -                                                                        8

 

1.4. Liczba skarg kasacyjnych na orzeczenia WSA (w tym zażaleń na postanowienia) skierowanych przez SKO w roku objętym informacją
do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie , ogółem  -                    2

 

1.5. Liczba innych spraw prowadzonych przez Kolegium w trybie określonym
 przepisami Ppsa, skierowanych do WSA, ogółem/[11] -                                       0

 

 

2.  Skargi na akty i czynności Kolegium rozpatrzone przez Wojewódzki Sąd Administracyjny prawomocnymi orzeczeniami w roku objętym informacją :

 

Liczba orzeczeń WSA w roku objętym informacją ogółem  -                         213

w tym :

 

Lp.

Rodzaj rozstrzygnięcia

Liczba spraw

1.

Skargi na decyzje i postanowienia rozpoznane przez Sąd

w tym :

uwzględnienie skargi

53

 

211

2.

Skargi na bezczynność Kolegium rozpoznane przez Sąd

w tym :

uznające skargi za uzasadnione

 2

 

 2

 

 

1.     Wybrane problemy z orzecznictwa Kolegium

 

 

W 2011 roku do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu wpłynęło ogółem 2987 spraw (w tym 2181 spraw administracyjnych), co łącznie z 573 sprawami pozostałymi do załatwienia z okresu poprzedzającego stanowiło 3560 spraw.

Analizowany okres (2011 r.) charakteryzował się znacznym zwiększeniem wpływu spraw.

W stosunku do roku 2010 1 nastąpiło zwiększenie wpływu o 700 (!) spraw, a w stosunku do roku 2009  - o 1064 (!) sprawy.

Dla zobrazowania skali wzrostu można podać, że miesięczny przeciętny wpływ spraw (np) w roku 2004 wynosił ~ 119 spraw, w roku 2009 ~160 spraw, w roku 2010 ~190 spraw – natomiast w roku 2011 – aż 249 spraw.

Tak znaczny wzrost wpływu spraw był najistotniejszym problemem elbląskiego Kolegium w roku 2011. Kolegium działało w niezmienionym składzie 8 członków etatowych (w tym jeden członek etatowy przez okres ponad pół roku był wyłączony z orzekania z powodu urlopu macierzyńskiego i zwolnienia lekarskiego) oraz niezmienionej obsadzie kadrowej biura Kolegium.

W ogólnej liczbie spraw nastąpił również zdecydowany wzrost spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste: ze 152 spraw w roku 2010 do 593 spraw w roku 2011. Z uwagi na obligatoryjność przeprowadzenia w tych sprawach rozpraw – stosownie do art. 79 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651; ze zm.) rozprawy były organizowane i przeprowadzane w każdym tygodniu (przeciętnie 10 spraw na jednej „wokandzie”), przy czym częstsze niż jeden dzień w tygodniu ”wyłączenie” członków Kolegium oraz pracownika biura (w charakterze protokolanta) było organizacyjnie niemożliwe. Sprawy z zakresu aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego (które wpłynęły w roku 2011) będą rozpatrywane na rozprawach przynajmniej do połowy miesiąca maja 2012 r. (takie są aktualnie terminy wyznaczonych rozpraw).

Wyjątkowo duży wpływ spraw w roku 2011 wymagał od wszystkich pracowników Kolegium dużego zaangażowania, aby znacznemu pogorszeniu nie uległa szybkość postępowania oraz utrzymana została na odpowiednim poziomie jakość orzecznictwa.

Spośród 2182 spraw administracyjnych, które wpłynęły w analizowanym okresie roku 2011 przeważająca część – 64,6 % (1410 spraw) – to sprawy socjalne z zakresu pomocy społecznej, świadczeń rodzinnych, świadczeń z funduszu alimentacyjnego, pomocy uczniom, dodatków mieszkaniowych. Spośród tego rodzaju spraw nadal przeważają sprawy z zakresu świadczeń rodzinnych; spraw tych wpłynęło ogółem 1091 (co stanowi aż 50 % wszystkich spraw administracyjnych). Sprawy z zakresu pomocy społecznej (łącznie 266 spraw) stanowiły 12,2 % wszystkich spraw administracyjnych, sprawy z zakresu ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (114 spraw) – 5,2 %.

Wysoki odsetek – 6,4 % (139 spraw) stanowiły sprawy z zakresu ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz (podobnie jak w latach ubiegłych) tzw. sprawy „podatkowe”, objęte proceduralnie przepisami Ordynacji podatkowej (327 spraw, czyli 15 % wszystkich spraw administracyjnych).

Z uwagi na wskazany wyżej wyjątkowo wysoki udział w orzecznictwie Kolegium spraw z zakresu świadczeń rodzinnych wielość problemów orzeczniczych wiąże się właśnie z tym rodzajem spraw. Kolegium wskazywało na te problemy w kolejnych informacjach rocznych, zwłaszcza sporządzanych za okres roku 2009 i 2010.

Trudności orzecznicze wynikają z samej regulacji prawnej tj. z treści ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych, która mimo kilku nowelizacji nadal rodzi wątpliwości interpretacyjne. Niektóre z jej przepisów podlegały już ocenie dokonywanej przez Trybunał Konstytucyjny i co charakterystyczne, żaden z ocenianych w tym trybie przepisów nie okazał się być zgodny z Konstytucją.

Począwszy od 1 stycznia 2010 r. nasiliły się problemy orzecznicze związane ze stosowaniem art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych; z tą datą bowiem zostały uchylone (m. in.) przepisy art. 17 ust. 2, ust. 2a, ust. 2b i ust. 2d, co spowodowało, że przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego nie jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Już w roku 2010 zaobserwowany został (lawinowo wręcz wzrastający) wpływ wniosków o przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (w rozumieniu art. 3 pkt 21 ustawy o świadczeniach rodzinnych). Trend ten nie tylko utrzymał się ale wręcz nasilił w roku 2011.

O przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego zwracają się (m. in.) żony/mężowie częstokroć nigdy  nie pracujący (pozostający na utrzymaniu drugiego współmałżonka) bądź nie pracujący nawet od kilkunastu lat (zdarzały się przypadki osób nie pracujących od kilkudziesięciu lat). Coraz liczniejszą grupę (wśród wnioskodawców) stanowią osoby bardzo młode (studiujące stacjonarnie lub zaocznie a nawet uczniowie szkół ponadgimnazjalnych – co było już sygnalizowane w informacji za 2010 rok). Osoby te, na ogół nigdy dotychczas nie pracujące (dopiero zdobywające kwalifikacje zawodowe) deklarują opiekę nad dziadkami. O przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego zwracają się też osoby, na których, zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie ciąży obowiązek alimentacyjny, a także rolnicy, którzy mimo deklarowanej opieki nadal prowadzą gospodarstwo rolne. Dochodzi niekiedy do kuriozalnych wręcz żądań przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu „opieki” nad niepełnosprawnym krewnym zamieszkującym w znacznej odległości od miejsca zamieszkania „opiekuna” (nawet kilkudziesięciu kilometrów) z tej racji, że podczas pobytów (np. niedzielnych) udzielana jest pomoc (umycie okien, przygotowanie opału, posprzątanie mieszkania itp.).

Z orzecznictwa w tych sprawach nasuwają się niepokojące spostrzeżenia, a zwłaszcza to, że świadczenie pielęgnacyjne utraciło już wymiar i znaczenie nadane mu przez ustawodawcę (jest traktowane przez cześć wnioskodawców jako należna „pomoc” Państwa na zaspokojenie potrzeb bytowych osób nie pracujących z różnych przyczyn). Takie „postawy” nie mogą wywoływać zdziwienia przy uwzględnieniu wysokiego bezrobocia, rosnących wciąż kosztów utrzymania, niewystarczających (w stosunku do potrzeb i oczekiwań) środków, którymi dysponują organy pomocy społecznej.

Postawom takim sprzyja też niejednolite orzecznictwo – tak organów administracji jak i sądów administracyjnych. Kolegium nie czuje się upoważnione do poddawania ocenie orzecznictwa sądowoadministracyjnego; próbowało w latach ubiegłych skarżyć najbardziej kontrowersyjne wyroki do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, jednakże ze skutkiem mało zadowalającym.

Długo oczekiwana (kolejna) nowelizacja ustawy o świadczeniach rodzinnych, dokonana ustawą z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 205, poz. 1212) nie spowodowała eliminacji wszystkich wątpliwych (w zakresie  interpretacji) przepisów. Między innymi nie zostało wyłączone – jako przesłanka negatywna – pozostawanie osoby wymagającej opieki w związku małżeńskim, z dodanym ograniczeniem tylko do tej okoliczności, gdy współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Jeżeli intencją ustawodawcy jest, aby współmałżonkom osób wymagających opieki były przyznawane świadczenia pielęgnacyjne, to – w ocenie Kolegium – winien dodać, że owa przesłanka negatywna nie ma zastosowania w przypadku gdy o świadczenie pielęgnacyjne ubiega się drugi współmałżonek.

Organy pierwszej instancji (których orzecznictwo nota bene nie jest jednolite) w tym akurat zakresie utrzymują zdecydowaną linię orzeczniczą i współmałżonkom nie przyznają świadczenia pielęgnacyjnego. Liczne decyzje (tego rodzaju) utrzymywane przez Kolegium w mocy i zaskarżane do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie – były uchylane przez Sąd. Kolegium w roku 2011 już nie skarżyło takich wyroków do Sądu; świadczenia pielęgnacyjne były więc w takich sprawach przyznawane z uwagi na wiążącą moc orzeczeń, wynikającą z treści art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U.  Nr 153, poz. 1270; ze zm.).

Przy rozważaniu problemów orzeczniczych w zakresie świadczeń rodzinnych (a zwłaszcza świadczeń pielęgnacyjnych) należy zauważyć ciekawą i trafną projektowaną zmianę ustawy o świadczeniach rodzinnych (projekt dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 16 stycznia 2012 r. wprowadzającą (m. in.) instytucję „specjalnego zasiłku opiekuńczego”, którego przyznanie jest uzależnione od kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 5 ust. 2 ustawy o świadczeniach rodzinnych (z pominięciem przesłanki „niepodejmowania” zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, a z pozostawieniem przesłanki „rezygnacji”).

Aktualne brzmienie przepisów art. 17 ustawy o świadczeniach rodzinnych – z uwagi na użycie w nim zwrotów niedookreślonych (takich jak: „rezygnuje”, „nie podejmuje”, „nie jest w stanie sprawować opieki”) powoduje, że świadczenia pielęgnacyjne są przyznawane w istocie na zasadach zbliżonych do uznania administracyjnego. Brak kryterium dochodowego prowadzi natomiast nie tylko do rosnącego wciąż wpływu wniosków o przyznanie świadczeń pielęgnacyjnych ale również do tego, że (w niektórych przypadkach) z budżetu Państwa są „dotowane” osoby (i rodziny) posiadające dostateczne dochody (pozwalające np. na zapewnienie niepełnosprawnej osobie odpłatnej opieki przez osoby świadczące takie usługi profesjonalnie lub rekompensatę finansową innemu członkowi rodziny, pozostającemu aktualnie bez zatrudnienia świadczącemu faktycznie opiekę).

Kolegium w informacji za rok 2010 wskazywało na niektóre problemy orzecznicze w zakresie spraw z zakresu planowania i zagospodarowywania  przestrzennego, ochrony środowiska, ochrony przyrody i odpadów. Problemy te utrzymują się nadal, a jednocześnie zaobserwować można wyjątkową konfliktogenność niektórych spraw tego rodzaju. Dotyczy to zwłaszcza zamierzeń inwestycyjnych, które w kontekście przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na  środowisko – należą do przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko bądź do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko.

Konfliktogenne są zwłaszcza zamierzenia polegające na realizacji instalacji wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej energię wiatru (tzw. elektrownie wiatrowe), instalacji do produkcji paliw z produktów roślinnych (biogazownie), obiektów budowlanych służących do chowu lub hodowli zwierząt.

Sprzeciwy, protesty mieszkańców lokalnych społeczności rozpoczynają się już na etapie postępowania w trybie ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227; ze zm.). Postępowanie w trybie tej ustawy ma dość skomplikowany charakter i jest przy tym długotrwałe, zwłaszcza z uwagi na konieczność zapewnienia udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji (art. 33 – 38 cytowanej wyżej ustawy). Niezależnie od powyższego, postępowania te są prowadzone  niejednokrotnie przy udziale kilkunastu (a nawet kilkudziesięciu) podmiotów, którym przysługuje status stron. Do postępowań coraz częściej przystępują – na różnych etapach (wymienionych w art. 44 ust. 1 – 3 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku …) – na prawach strony organizacje ekologiczne. W zainteresowaniu organizacji ekologicznych w roku 2011 pozostawały przede wszystkim przedsięwzięcia dotyczące elektrowni wiatrowych oraz budowy i modernizacji dróg publicznych. Wyżej wskazane uwarunkowania prawne i faktyczne powodują, że postępowania prowadzone na podstawie przepisów ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku … są wyjątkowo długotrwałe, przy czym większość z decyzji wydawanych w postępowaniu odwoławczym jest skarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (a następnie wyroki oddalające skargę – do Naczelnego Sądu Administracyjnego). Zastrzeżenia lokalnych społeczności (często wyrażane w dość ostrej formie) przenoszone są w następnej kolejności do postępowań w sprawie ustalenia warunków zabudowy dla przedsięwzięć wymagających wydania uprzednio decyzji środowiskowych (inwestycje te są lokalizowane  na obszarach nie objętych miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego). Sprzeciwy i protesty  mają procesowy (ale też niekiedy pozaprocesowy) wpływ na decyzje wydawane przez organy pierwszoinstancyjne. Długotrwałość postępowań (w zakresie tych etapów inwestycyjnych) jest znaczna (wielomiesięczna a nawet może być kilkuletnia, jeżeli uwzględni się postępowanie sądów administracyjnych obydwu instancji).

W informacji dotyczącej okresu roku 2010 Kolegium wskazywało już na inne, charakterystyczne – dla spraw prowadzonych w trybie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku … – problemy orzecznicze. W roku 2011 problemy te nadal istniały; wynikały zwłaszcza z niezaskarżalności postanowień Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w sprawie uzgodnienia warunków realizacji przedsięwzięcia – gdy była przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko.

Charakter uzgodnienia, o którym mowa w art. 77 ust. 1 pkt 1 ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku … – wynika zwłaszcza z treści art. 77 ust. 3, ust. 4 pkt 1 i ust. 7 tej ustawy. Tak więc na postanowienie w sprawie uzgodnienia nie przysługuje zażalenie, a w postanowieniu tym Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska uzgadnia realizacje przedsięwzięcia oraz określa warunki tej realizacji. Przy braku uzgodnienia (postanowienie odmawiające uzgodnienia) – brak jest też określenia warunków realizacji przedsięwzięcia.

Zarówno pozytywne uzgodnienie, jak też odmowa (brak) uzgodnienia wiąże organy pierwszoinstancyjne. Pozytywne uzgodnienie z określeniem warunków realizacji przedsięwzięcia jest elementem niezbędnym do wydania decyzji określającej środowiskowe uwarunkowania; negatywne zaś – skutkuje niemożnością wydania przez organ pierwszej instancji decyzji pozytywnej o środowiskowych uwarunkowaniach realizacji przedsięwzięcia.

Niezaskarżalność postanowienia w sprawie uzgodnienia powoduje, że może być ono zakwestionowane jedynie w odwołaniu od decyzji (co wynika z treści art. 142 K.p.a.). W efekcie – jak już sygnalizowano w ubiegłorocznej informacji – ocena zasadności uzgodnienia (pozytywnego), bądź ocena nieuzgodnienia ciąży na Kolegium w postępowaniu odwoławczym. Kolegium dokonywało więc oceny stanowisk zajętych przez wyspecjalizowane organy administracji rządowej (również ze skutkiem niepodzielenia stanowiska Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska.

Struktura rozstrzygnięć Kolegium w roku 2011 w zakresie pozwalającym na ocenę prawidłowości orzecznictwa organów pierwszej instancji wyraża się następującymi wskaźnikami (w porównaniu do 2010 r.):

-  decyzje utrzymujące w mocy zaskarżone decyzji pierwszoinstancyjne stanowiły 51,2 % ogółu decyzji (w roku 2010 – 35,0 %);

- decyzje uchylające decyzje organu pierwszej instancji i orzekające co do istoty sprawy (bądź umarzające postępowanie) stanowiły 7,2 % ogółu decyzji (w 2010 r. – 14,3 %);

- decyzje uchylające decyzje organu pierwszej instancji i przekazujące sprawy do ponownego rozpatrzenia przez ten organ stanowiły 40,2 % ogółu decyzji (w 2010 r. – 48,7%);

- decyzje umarzające postępowanie odwoławcze – 1,4 % ogółu decyzji (w roku 2010 – 2,1 %).

Nadto Kolegium stwierdziło nieważność 283 decyzji organów pierwszej instancji z tym zastrzeżeniem, że znaczny udział w tej liczbie miały stwierdzenia nieważności decyzji z uwagi na wydanie ich przez organ niewłaściwy (w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego).

Przedstawione wyżej wskazówki są korzystniejsze z punktu widzenia orzecznictwa organów pierwszej instancji. Część decyzji została utrzymana jednak w mocy po przeprowadzeniu dodatkowego postępowania wyjaśniającego w toku postępowania odwoławczego (w trybie art. 136 Kpa bądź w trybie art. 229 ustawy Ordynacja podatkowa).

Kolegium podejmuje starania, aby uzasadnienia wydanych przez nie rozstrzygnięć spełniały rolę instruktażową  dla orzecznictwa pierwszoinstancyjnego, zwłaszcza w sprawach o bardziej skomplikowanym stanie faktycznym i prawnym. Zbliżonemu celowi służy organizacja rozpraw administracyjnych w toku postępowania administracyjnego, które Kolegium przeprowadziło w analizowanym okresie w 9 sprawach (poza przeprowadzeniem rozpraw w 394 sprawach dotyczących aktualizacji opłat z tytułu użytkowania wieczystego).

W ocenie Kolegium wpływ na jakość orzecznictwa organów pierwszej instancji mają następujące uwarunkowania:

 - nadal niewystarczające umiejętności prawidłowego posługiwania się przepisami Kodeksu postępowania administracyjnego i Ordynacji podatkowej w zakresie procedur administracyjnych, przy dobrej na ogół znajomości przepisów prawa materialnego (z poszczególnych dziedzin);

- niewystarczające umiejętności dokumentowania prowadzonych postępowań dowodowych oraz uzasadniania podjętych rozstrzygnięć (zwłaszcza gdy są to rozstrzygnięcia o charakterze uznaniowym);

- wysokie obciążenie pracowników organów pierwszej instancji ilością spraw, niekiedy o różnym charakterze oraz różnym stopniu złożoności.

Z kilkuletnich obserwacji orzecznictwa wynika, że pracownicy organów pierwszej instancji podnoszą kwalifikacje (m. in. przez uczestnictwo w szkoleniach), śledzą orzecznictwo sądowoadministracyjne, interpretacje i wyjaśnienia ministerstw.

2.     Przyczyny zaległości w rozpatrywaniu spraw.

 

Z 2394 2 spraw administracyjnych, które wpłynęły w roku 2011 oraz 450 spraw administracyjnych pozostałych do załatwienia z poprzednich okresów Kolegium załatwiło (według stanu na dzień 31 grudnia 2011 r.) 2459 spraw (co stanowi 86,5 %). Jest to wskaźnik korzystniejszy niż w latach ubiegłych (w roku 2010 – 82,1 %, w roku 2009 – 81,8 %, w roku 2008 – 80,6 %). Kolegium w analizowanym okresie załatwiło o 396 spraw administracyjnych więcej niż w roku 2010. Załatwiło przy tym więcej o 411 spraw z zakresu aktualizacji opłat rocznych z tytułu użytkowania wieczystego (505 spraw załatwionych w roku 2011; 94 sprawy załatwione w roku 2010). W zakresie spraw administracyjnych (mimo zwiększonego wpływu) Kolegium zmniejszyło liczbę spraw pozostałych do załatwienia (z 450 według stanu na 31 grudnia 2010 r. do 385 według stanu na 31 grudnia 2011 r.). Zwiększyła się natomiast na koniec roku 2011 liczba spraw pozostałych do załatwienia z zakresu opłat za użytkowanie wieczyste (ze 123 według stanu na 31 grudnia 2010 r. do 211 według stanu na 31 grudnia 2011 r.). Przyczyną takiego stanu rzeczy – jak wyżej wskazano – jest ustawowy obowiązek przeprowadzenia w tych sprawach rozpraw, co przy znacznym wpływie spraw tego rodzaju powoduje konieczność wyznaczania ich w dość odległych terminach. Kolegium, w miarę swoich możliwości kadrowych, podejmuje wszelkie działania aby nie dopuścić do powstania zaległości w rozpoznawaniu spraw; sprawy były  kierowane na posiedzenia przeciętnie w terminie 21 dni od daty wpływu akt sprawy do Kolegium.

Przy tak znacznym (zwiększonym) wpływie spraw w roku 2011 (więcej o 700 spraw niż w roku 2010) Kolegium poczytuje sobie za swoisty sukces uzyskanie lepszego wskaźnika spraw załatwionych (z jednoczesnym zmniejszeniem liczby spraw pozostałych do załatwienia na koniec roku).

Kolegium przy tym nie rezygnuje z możliwości procesowej organu odwoławczego prowadzenia dodatkowych postępowań w celu uzupełnienia dowodów i materiałów (w trybie art. 136 Kodeksu postępowania administracyjnego albo w trybie 229 Ordynacji podatkowej). Powyższe oznacza co prawda wydłużenie czasookresu postępowania odwoławczego i kilkakrotne (niekiedy) wprowadzanie spraw na kolejne posiedzenia – lecz jest korzystniejsze dla realizacji uprawnień procesowych stron oraz dla dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego spraw.

 

3.     Informacja dotycząca skarg kasacyjnych.

 

W roku 2011 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie rozpoznał łącznie 213 skarg, uwzględniając przy tym 53 skargi. Spośród uwzględnionych (owych 53 skarg) – 35 skarg dotyczyło świadczeń rodzinnych – w przeważającej większości odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.

Zdecydowana większość (66 %) wyroków uwzględniających skargi dotyczyła więc jednego rodzaju spraw (w większości były to wyroki uchylające decyzje w sprawach odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na negatywną przesłankę wynikającą z treści art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych); tych wyroków w 2011 r. Kolegium nie skarżyło już do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Kolegium w analizowanym okresie zaskarżyło do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie dwa wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznał w roku 2011 ogółem 7 spraw kasacyjnych oddalając 6 skarg kasacyjnych (wszystkie te skargi wniesione zostały przez stronę) oraz uwzględniając jedną skargę kasacyjną (wniesioną przez Kolegium). Dodatkowo zostały umorzone 4 postępowania przed NSA (cofnięcie kasacji przez stronę).

 

4. Kontrole przeprowadzone w Kolegium.

 

            W analizowanym okresie działalność Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu nie była poddawana kontroli.

 

 

5. Postanowienia sygnalizacyjne wydane przez Prezesa SKO.

 

            Prezes Kolegium nie wydawał postanowień sygnalizacyjnych w trybie art. 20 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych.

 

6. Działalność pozaorzecznicza Kolegium.

 

Okres roku 2011 był w działalności Kolegium dalszym etapem doskonalenia własnego orzecznictwa oraz rozszerzania funkcji instruktażowej tego orzecznictwa w stosunku do organów I instancji.

Członkowie Kolegium uczestniczyli jednym szkoleniu tematycznym zorganizowanym przez tut. Kolegium, w jednym szkoleniu tematycznym zorganizowanym przez Kolegium olsztyńskie. Jeden z członków Kolegium uczestniczył w szkoleniu zewnętrznym dotyczącym pomocy publicznej w podatkach.

 

7. Wykonanie budżetu, zatrudnienie, płace i kwalifikacje osób   

    zatrudnionych.

 

Plan jak i wykonanie wydatków w 2011 r. wyniosło 1.575,223 tys. zł, co dało 99,99% wykonania budżetu przez Samorządowe  Kolegium Odwoławcze w Elblągu w 2011 r.

Według stanu na 31.12.2011 r. w Kolegium zatrudnionych było 16 osób z tego:

- 8 etatowych członków Kolegium – osób objętych mnożnikowym systemem wynagradzania,

- 8 pracowników biura Kolegium  - osoby nie objęte mnożnikowym systemem wynagradzania.

Limity wydatków na wynagrodzenia pracowników SKO, ujęte w ustawie budżetowej na 2011 rok oraz wykonanie wydatków na wynagrodzenia przedstawia poniższa tabela:

 

 

 

Wyszczególnienie    

Limit wg. ustawy budżetowej

Wykonanie w zł

1.

2.

3.

Zatrudnienie

8

8

Ogółem

1.049.000

1.095.153

Wynagrodzenia osobowe

967.000

1.014.557

Dodatkowe wynagrodzenia roczne

82.000

80.596

 

 

 



1 W roku 2010 r. wpłynęła dotychczas największa liczba spraw od początku działalności Kolegium.

2 w tym 213 spraw podlegających rozpatrzeniu w trybie ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.



[1]  -  dot. spraw, które wpłynęły do SKO w latach poprzedzających okres objęty informacją, ale nie zostały załatwione przez SKO,

[2]  -  patrz  pkt 1.  ppkt 1.2. ,

[3] - dot. spraw, które wpłynęły do SKO w roku objętym informacją, a do których zastosowanie mają przepisy Ppsa tj. m.in. skargi, skargi kasacyjne, zażalenia i inne, wykonywane w trybie tej ustawy – patrz m.in. przyp.11;

[4] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji (w tym art. 134 Kpa) oraz inne wydane w tym postępowaniu np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[5] - decyzje (postanowienia) kończące postępowanie prowadzone po wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy wydane przez SKO w trybie art. 127 § 3 Kpa oraz decyzje (postanowienia) kończące postępowanie odwoławcze (zażaleniowe) prowadzone przed SKO jako organem II instancji w trybie art. 221 Op ;

[6] - decyzje (postanowienia) wydane przez SKO jako organ I instancji np. w postępowaniu dot. stwierdzenia nieważności (art. 156 § 1 Kpa oraz art. 247 § 3 Op) lub wznowienia postępowania (art. 145 § 1 Kpa oraz art. 240 § 1 Op), postanowienia wydane w trybie art. 65 § 1, art. 66 § 1 i 3 Kpa, art. 169 § 4 Op  oraz inne wydane w tych postępowaniach np. zawieszenie postępowania – art. 97 § 1 i 98 Kpa lub art. 201 § 1 i art. 204 § 1 Op ;

[7]  - np. postanowienia dot. sporów kompetencyjnych (art. 22 § 1 pkt 1 Kpa), wyznaczenia organu wskutek wyłączenia (art.25-27 Kpa oraz art.130 i 132 Op), dopuszczenia organizacji społecznej do udziału w postępowaniu (art.31§ 2 Kpa), odmowy przywrócenia terminu (art. 59 § 1 i 2 Kpa), odmowy udostępnienia akt ( art. 74 § 2 Kpa oraz art. 179 § 2 Op), wniosku o wyjaśnienie, uzupełnienie oraz sprostowanie (art.113 Kpa oraz art.213 i 215 Op), wniosku o wstrzymanie wykonania decyzji (art.224 § 3 pkt 2 Op), opłat i kosztów postępowania (dział IX Kpa);

[8]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 144 Kpa oraz art. 239 Op

[9]  -  dot. również postanowień zgodnie z art. 126 Kpa oraz art. 219 Op

[10]  - liczba skarg skierowanych do sądu w stosunku do ogólnej liczby podjętych przez kolegium w roku objętym informacją rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu;

[11]  - obejmuje inne sprawy prowadzone przez Kolegium w trybie przepisów Ppsa np. wezwanie do usunięcia naruszenia prawa (art. 52 § 3), wniosek o sprostowanie omyłki pisarskiej (art. 156), wniosek o uzupełnienie wyroku (art. 157), wystąpienie o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego (art. 15 § 1 pkt 4 w zw. z art. 4), wniosek o zawieszenie postępowania przed sądem i o podjęcie zawieszonego postępowania (art. 123-131) czy wznowienie postępowania (art. 270) itd. ;

 

------------------------------------------------------------------------------------------------

 

INFORMACJE DODATKOWE I WNIOSKI

 

Informacje dodatkowe – ich zamieszczenie staje się obowiązkowe w egzemplarzu skierowanym do KR SKO w celu sporządzenia zbiorczej informacji rocznej

Informacje dodatkowe powinny zawierać :

1.       Wybrane problemy z orzecznictwa Kolegium –  wg rodzaju spraw (wg układu z części II pkt 2. - Rodzaje spraw ujętych w ewidencji w roku objętym informacją);

2.       Przyczyny zaległości w rozpatrywaniu spraw oraz  proponowane rozwiązania w tym zakresie, itp.;

3.       Informację nt. skarg kasacyjnych – liczba uwzględnionych skarg złożonych przez Kolegium itd.

4.       Kontrole przeprowadzane w Kolegium przez MSWiA, Kancelarię Premiera, NIK i inne uprawnione organy (np. ZUS) – wyniki, wystąpienia pokontrolne i ich wykonanie;

5.       Omówienie wydanych przez prezesa SKO  postanowień sygnalizacyjnych;

6.       Działalność pozaorzecznicza Kolegium – opiniowanie aktów prawnych, zgromadzenia krajowe i regionalne SKO, szkolenia, wydawnictwa, współpraca z innymi organami państwa i instytucjami;

7.       Wykonanie budżetu, zatrudnienie, płace i kwalifikacje osób zatrudnionych.

 

Wytworzył:
Tomasz Czerniak
(2012-04-25)
Udostępnił:
Czerniak Tomasz
(2012-04-25 10:31:46)
Ostatnio zmodyfikował:
Czerniak Tomasz
(2012-04-25 10:32:07)

       DRUKUJ TĘ STRONĘ Obrazek drukarki