sprawozdanie 2006

Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr   4 / 2006

KR SKO z dnia  15 grudnia 2006 r.

 

Informacja o działalności

Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu

 

za okres od dnia 1 stycznia do 31 grudnia 2006 roku

 

CZĘŚĆ I

1. Zagadnienia ogólne

 

Podstawę prawną działania Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu (dalej : SKO) stanowi ustawa z dnia 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoławczych (Dz. U. z 2001r. Nr 79, poz. 856 z p.zm.) oraz rozporządzenia wydane w oparciu o delegację ustawową.

Zgodnie z wyżej wymienioną ustawą samorządowe kolegia odwoławcze są organami wyższego stopnia w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej należących do właściwości samorządu terytorialnego, właściwymi do rozpatrywania odwołań od decyzji, zażaleń na postanowienia, żądań wznowienia postępowania lub stwierdzania nieważności decyzji w trybie uregulowanym przez przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 roku – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000r. Nr 98, poz.1071 z p.zm.; dalej jako – Kpa ) oraz ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005r. Nr 8, poz. 60 z p.zm.; dalej jako – Op ). Kolegium orzeka również w innych sprawach na zasadach określonych w odrębnych ustawach.

Obszar właściwości miejscowej Kolegium obejmuje, zgodnie z Rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 roku w sprawie obszarów właściwości samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz. U. Nr 198, poz.1925), powiaty : elbląski, braniewski, ostródzki, iławski, nowomiejski oraz miasto Elbląg – na prawach powiatu wraz z gminami objętymi tym obszarem.

Rozstrzygając sprawy indywidualne w składach trzyosobowych, Kolegium związane jest wyłącznie przepisami obowiązującego prawa.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze jest państwową jednostką budżetową.

 

2. Obsada kadrowa Kolegium

A. Kolegium składa się z 17 członków : 7 etatowych i 10 pozaetatowych.

Liczba członków etatowych posiadających wykształcenie :
wyższe prawnicze : 7	wyższe administracyjne : 0
W tym liczba osób posiadających uprawnienia do ubiegania się o stanowisko :  - sędziego administracyjnego : 6  - referendarza : 1
Liczba członków pozaetatowych posiadających wykształcenie :
wyższe prawnicze : 3	wyższe administracyjne:                                 5	wyższe inne : (przykładowo) budowlane : ----- organizacja i zarządzanie : ---- rolnicze:                              1 geodezyjne:                        1
W tym liczba osób posiadających uprawnienia do ubiegania się o stanowisko :  - sędziego administracyjnego :1  - referendarza :

B. Wśród członków Kolegium są trzy osoby posiadające uprawnienia radcowskie.

C. Biuro Kolegium składa się z 7 osób, z których większa część posiada wykształcenie wyższe.

3. Lokal i wyposażenie Kolegium

 

Siedziba Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu mieści się w Elblągu, przy ul. Związku Jaszczurczego 14a , w budynku  własności Skarbu Państwa.

Stan wyposażenia Kolegium w sprzęt biurowy i elektroniczny ( komputery ), fachowe programy komputerowe i niezbędną literaturę fachową należy ocenić jako dobry.

 

 

CZĘŚĆ II

1. Statystyka spraw

 

A. Liczba spraw ujętych w ewidencji ogółem w roku objętym informacją   - 2.671       

-     w tym spraw :

-     1) pozostałych z roku poprzedzającego okres objęty informacją /[i]-    388       

-     2) wpływ spraw w roku objętym informacją. -                                   2.283   

-     3) w tym odwołania od decyzji Marszałka województwa -                ------    

 

B. Rodzaje spraw ujętych w ewidencji w roku objętym informacją :

1.    Liczba spraw administracyjnych -                                                                            2.229   

Lp.	Określenie rodzaju sprawy   →   patrz załącznik do Informacji	Ilość spraw
1.	objęte proceduralnie przepisami Ordynacji podatkowej	356
2.	działalność gospodarcza	6
3.	planowanie i zagospodarowanie przestrzenne	144
4.	pomoc społeczna, świadczenia rodzinne, zaliczka alimentacyjna, stypendia, dodatki mieszkaniowe, sprawy socjalne	1.092
5.	gospodarka nieruchomościami (bez opłat za wieczyste użytkowanie), przekształcanie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, prawo geodezyjne i kartograficzne	49
6.	ochrona środowiska, przyrody, zwierząt, odpady, czystość i porządek	55
7.	prawo wodne	8
8.	rolnictwo, leśnictwo, rybactwo śródlądowe, łowiectwo	-------
9.	handel, sprzedaż i podawanie napojów alkoholowych	15
10.	prawo o ruchu drogowym, drogi publiczne, transport drogowy	435
11.	prawo górnicze i geologiczne	-------
12.	egzekucja administracyjna	5
13.	inne, pozostałe	64

 

2.    Liczba spraw z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste -                    53

 

3.    Sprawy podlegające rozpatrzeniu w trybie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r.
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,
poz. 1270 z p.zm. – dalej jako Popsa) -                                                           143 

 

4.    Sprawy nie podlegające rozstrzyganiu w trybie decyzji lub postanowień,
w tym skargi i wnioski rozpatrywane w trybie Działu VIII Kpa. -                  211      

 

2. Liczba rozstrzygnięć administracyjnych Kolegium

A. Liczba spraw rozstrzygniętych ogółem w roku objętym informacją/[ii] -        2.329      

Lp.	Określenie rodzaju rozstrzygnięcia	Ilość spraw
1.	akty wydane przez kolegium jako organ II instancji /[iii] - sposób rozstrzygnięcia patrz    →    pkt C ppkt 1	1.780
2.	akty wydane przez kolegium jako organ I instancji /[iv] - sposób rozstrzygnięcia patrz    →    pkt C ppkt 2	85
3.	postanowienia wydane w wyniku rozpatrzenia zażaleń na bezczynność organu, w tym : uznające zażalenia za uzasadnione  15	30
4.	inne postanowienia /[v]	146
5.	sprawy nie podlegające rozstrzyganiu w formie decyzji lub postanowień (np. art. 64 § 2 Kpa) oraz skargi i wnioski rozpatrywane w trybie Działu VIII Kpa	55

 

B. Liczba spraw pozostałych do rozstrzygnięcia na koniec roku/[vi] -                   341      

C. Sposób rozstrzygnięcia: 

Lp.	Określenie rodzaju rozstrzygnięcia	Ilość spraw
1.	decyzje utrzymujące w mocy zaskarżone decyzje (art. 138 § 1 pkt 1 Kpa oraz art.233 § 1 pkt 1 Op) /[vii]	703
	decyzje zmieniające decyzje organu I instancji i orzekające co do istoty sprawy oraz uchylające decyzje organu I instancji i umarzające postępowanie (art. 138 § 1 pkt 2 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 2a Op) /7	138
	decyzje uchylające decyzje organu I instancji i przekazujące sprawy do ponownego rozpatrzenia (art. 138 § 2 Kpa oraz art. 233 § 2 Op) /7	794
	umorzenie postępowania odwoławczego( art. 138 § 1 pkt 3 Kpa oraz art. 233 § 1 pkt 3 Op) /7	26
	inne ( np. art. 97 § 1 i art. 98 Kpa oraz art. 134 Kpa)	140
2.	odmowa wznowienia postępowania (art. 149 § 3 Kpa oraz art. 242 § 3 Op) /8	---------
	odmowa wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji (art. 157 § 3 Kpa oraz art. 249 § 3 Op) /[viii]	23
	decyzje wydane po wznowieniu postępowania tj. odmawiające uchylenia decyzji, uchylające i rozstrzygające o istocie sprawy oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa (art. 151 Kpa oraz art. 245 Op) /8	---------
	decyzje wydane po wszczęciu postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji tj. odmowa stwierdzenia nieważności decyzji, decyzje stwierdzające nieważność decyzji organu I instancji oraz decyzje stwierdzające wydanie decyzji przez organ I instancji z naruszeniem prawa (art. 156 – 158 Kpa oraz art. 247 – 251 Op) /8	26
	inne ( np. postanowienia wydane na mocy art. 65 § 1, art. 66 § 1 i 3 Kpa )	36

3. Orzeczenia w sprawie opłat za użytkowanie wieczyste,

A. Liczba orzeczeń ogółem -                                                                                65    

Lp.	Sposób załatwienia wniosków	Ilość spraw
1.	oddalenie wniosku	15
2.	ustalenie wypowiedzenia za uzasadnione w innej wysokości i ustalenie opłaty	4
3.	ugoda	44
4.	stwierdzenie uchybienia terminu do złożenia wniosku	-----
5.	umorzenie postępowania	-----
6.	stwierdzenie bezpodstawności (nieskuteczności) wypowiedzenia	-----
7.	inne	2

B. Liczba wniesionych sprzeciwów od orzeczeń Kolegium -                                         

C. Liczba spraw pozostałych do rozstrzygnięcia przez Kolegium/[ix] -                 12         

CZĘŚĆ III

1. Liczba decyzji i postanowień Kolegium zaskarżonych w roku objętym informacją
do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ogółem -              139      

·        wskaźnik zaskarżalności w stosunku do ogólnej liczby podjętych
rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu -                                             8,5%

2. Liczba skarg na bezczynność Kolegium skierowana do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, ogółem -                                                           2                                                          

3. Liczba skarg uwzględnionych przez Kolegium we własnym zakresie
w trybie art. 54 § 3 Popsa, ogółem -                                                                  10     

4. Liczba spraw rozpoznanych w roku objętym informacją przez Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Olsztynie, ogółem /[x]  -                                                        151       

w tym sprawy rozpatrywane przez sąd z lat /[xi] :

• 2001r. – ----
• 2002r. – ----
• 2003r. – ---
• 2004r. – 1
• 2005r. – 34
• 2006r. - 116

A. Rozstrzygnięcia Sądu dotyczące skarg na orzeczenia Kolegium :

Lp.	Sposób załatwienia skarg	Ilość spraw
1.	odrzucenie skargi	19
2.	oddalenie skargi	80
3.	uchylenie decyzji lub postanowienia	32
4.	stwierdzenie nieważności decyzji lub postanowienia	3
5.	stwierdzenie niezgodności z prawem decyzji lub postanowienia	----
6.	umorzenie postępowania	17

B. Rozstrzygnięcia Sądu dotyczące skarg na bezczynność Kolegium :

Lp.	Sposób załatwienia skarg	Ilość spraw
1.	odrzucenie skargi	----
2.	oddalenie skargi	----
3.	zobowiązanie do dokonania czynności, wydania aktu	----
4.	umorzenie postępowania	2

·        wskaźnik uchylonych orzeczeń SKO przez WSA w stosunku do wszystkich spraw rozpatrzonych przez WSA w danym roku /[xii]                                                                                21,19%

5. Liczba skarg kasacyjnych na orzeczenia WSA (w tym zażaleń na postanowienia) skierowanych przez SKO w roku objętym informacją do Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie , ogółem  -                                                       8                                                                                                                                      

·        wskaźnik zaskarżalności w stosunku do ogólnej liczby podjętych
rozstrzygnięć przez sąd w roku objętym informacją -                            5,3%

6. Liczba skarg kasacyjnych rozpoznanych w roku objętym informacją przez Naczelny  Sąd Administracyjny w Warszawie, ogółem /¹⁰  -                                               8                                               

w tym sprawy rozpatrywane przez sąd z lat /¹¹ :

• 2004r. – 2
• 2005r. – 6
• 2006r. - ---

A. Rozstrzygnięcia NSA dotyczące skarg kasacyjnych na orzeczenia WSA :

Lp.	Sposób załatwienia skarg	Ilość spraw
1.	odrzucenie skargi – art. 180 Popsa	-----
2.	oddalenie skargi – art. 184 Popsa	5
3.	uchylenie orzeczenia i przekazanie do ponownego rozpoznania sądowi I instancji – art. 185 § 1 Popsa	3
4.	uchylenie orzeczenia I instancji i orzeczenie przez sąd II instancji – art. 188 Popsa	----
5.	uchylenie orzeczenia sądu I instancji i odrzucenie skargi – art.189 Popsa	----
6.	uchylenie orzeczenia sądu I instancji i umorzenie postępowania – art.189 Popsa	----

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

CZĘŚĆ IV

Informacje dodatkowe

W analizowanym okresie roku 2006 do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu wpłynęło ogółem 2.283 sprawy tj. o 478 spraw więcej niż w roku 2005.

Lata 2005-2006 charakteryzowały się istotnym wzrostem wpływu spraw; i tak w roku

2005 nastąpił wzrost wpływu spraw ( w stosunku do roku 2004) – o 25,5%, a w roku 2006 (w stosunku do 2005) – o 26,5%.

Łącznie z 388 sprawami pozostałymi z roku 2005 do rozpatrzenia pozostało łącznie 2.671 spraw, w tym 2.229 spraw administracyjnych, 53 sprawy z zakresu aktualizacji opłat za użytkowanie wieczyste oraz 211 spraw nie podlegających rozpatrzeniu w trybie decyzji bądź  postanowień ( w tym skargi i wnioski).

Mimo wyraźnego wzrostu  liczby spraw  i niezmiennego od 2005 stanu etatowego kolegium (7 członków etatowych) Kolegium w analizowanym okresie załatwiło 2.329 spraw, co stanowi 87,23% (spraw nowych i pozostałych do rozpatrzenia z roku 2005), uzyskując w tym zakresie wskaźnik szybkości postępowania korzystniejszy niż w roku 2005 (o ponad 6%).

W strukturze spraw administracyjnych dominowały nadal sprawy z zakresu pomocy społecznej (22,3%), z tym że znaczna część odwołań dotyczyła pomocy w formie zasiłków celowych przyznawanych w trybie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 29 sierpnia 2006 roku w sprawie szczegółowych warunków realizacji programu pomocy dla gospodarstw rolnych w celu złagodzenia skutków suszy (Dz.U.Nr 155, poz.1109). 

Sprawy z zakresu świadczeń rodzinnych oraz zaliczki alimentacyjnej stanowiły nadal poważny odsetek spraw administracyjnych – 17,5%. W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 17 stycznia 2006 roku (sygn. akt U 6/04) orzekającego o niezgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 roku w sprawie wysokości opłat za kartę pojazdu nastąpił wyraźny wzrost spraw z zakresu ruchu drogowego( 426 spraw-19,1% spraw administracyjnych).

Spory odsetek spraw stanowią sprawy objęte przepisami ustawy Ordynacja podatkowa (16,0%) oraz sprawy z zakresu oświaty (stypendia szkolne) -5,4%.

Analizując strukturę spraw rozpatrywanych  przez  Kolegium ( w określony sposób odzwierciedla ona określone problemy społeczne) należy mieć na uwadze to, że przeważająca większość nadal wiązała się z niezamożnością społeczeństwa na terenie objętym orzecznictwem Kolegium  w Elblągu.

Mimo obniżającej się stopy bezrobocia znaczna część rodzin bytuje (nadal) na pograniczu minimum socjalnego bądź wręcz na granicy ubóstwa. Dochodem wielu rodzin są jedynie świadczenia rodzinne oraz świadczenia z pomocy społecznej. Jednakże część środowisk przejawia postawy „ roszczeniowe”, nie zawsze uzasadnione stanem zdrowia, wiekiem bądź możliwościami zarobkowania.

Takie postawy prowadzą do niepokojącego zjawiska „ukrywania” rzeczywistych dochodów, zwłaszcza  uzyskiwanych z prac podejmowanych poza granicami kraju, a także ( w niektórych przepadkach) do niewielkiego zaangażowania w dążeniu do poprawy sytuacji własnej rodziny, mimo potencjalnych możliwości. 

Jest to bezspornie tylko pewien margines ubiegających się o świadczenia z pomocy społecznej i świadczenia rodzinne lecz dosyć istotny z uwagi na to, iż środki pozostające w budżetach organów (orzekających w tych sprawach) nie pozwalają na zabezpieczenie potrzeb zgłaszanych przez środowiska znajdujące się w faktycznie trudnej sytuacji  bytowej, spowodowanej długotrwałym bezrobociem, złym stanem zdrowia, samotnym wychowywaniem dzieci.

Kolegium wielokrotnie podkreślało to, iż organy pierwszoinstancyjne (zwłaszcza orzekające w sprawach pomocy społecznej)  posiadają dobre rozeznanie w sytuacji rodzin i osób korzystających ze wsparcia i na ogół trafnie kierują pomoc do środowisk, ze szczególnym uwzględnieniem rodzin wielodzietnych, osób chorych i starszym wieku.

Spory odsetek (6,4%) stanowiły sprawy z zakresu planowania i zagospodarowania przestrzennego, przy czym liczba tego rodzaju spraw ustawicznie rośnie. Należy oczekiwać dalszego wzrostu tego typu spraw z uwagi na tendencje rozwojowe w budownictwie.

W sprawach tych  zasadniczym problemem jest brak aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego.

Uchwalanie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jest procesem wolno postępującym. 

Powyższe powoduje konieczność wydawania decyzji w trybie art. 59-61 ustawy z dnia 27 marca 2003 roku o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

Są to sprawy wysoko konfliktogenne, „wymuszające” na organie pierwszoinstancyjnym  oraz organie odwoławczym długotrwałe postępowania, mające przede wszystkim na celu wyjaśnianie ( i w miarę możliwości łagodzenie) zarzutów właścicieli sąsiednich nieruchomości, mających niejednokrotnie podłoże w zadawnionych sporach sąsiedzkich.

Bezsprzecznie – brak aktualnych planów zagospodarowania przestrzennego powoduje z jednej strony niepożądane wydłużanie procesów inwestycyjnych, a z drugiej strony nie sprzyja zachowaniu ładu przestrzennego ( w rozumieniu art. 2 pkt 1 art. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym).

Spory odsetek spraw podatkowych dotyczy nadal umorzeń zaległości podatkowych lub innych ulg w uiszczeniu zobowiązań podatkowych. Niejednokrotnie z żądania zastosowania ulg podatkowych występują również przedsiębiorcy ( zwłaszcza w ramach pomocy de minimis) i to nie z przyczyn związanych z nadzwyczajnymi zdarzeniami losowymi lecz wynikającymi częstokroć z nietrafnych własnych decyzji dotyczących prowadzonej działalności gospodarczej.

Struktura rozstrzygnięć Kolegium ( w roku 2006)  w zakresie pozwalającym  na   ocenę    prawidłowości  orzecznictwa  organów   pierwszej instancji przedstawia się następująco:

- decyzje utrzymujące w  mocy zaskarżone decyzje pierwszoinstancyjne

  stanowiły    42,3%    ogółu  decyzji  wydanych   przez   Kolegium     w

  postępowaniu odwoławczym;

- decyzje  zmieniające  decyzje pierwszoinstancyjne  i  orzekające  co do

   istoty   sprawy    bądź  uchylające   te  rozstrzygnięcia   i  umarzające   

   postępowanie pierwszoinstancyjne -8,3%;

- decyzje   uchylające  decyzje   pierwszoinstancyjne    i     przekazujące

   sprawę do ponownego rozpatrzenia – 47,8%;

- decyzje umarzające postępowanie odwoławcze- 1,6%.

O ile przy tym się zważy, że Kolegium stwierdziło nadto nieważność 26 decyzji organów pierwszej instancji, a część decyzji utrzymujących w mocy decyzje pierwszoinstancyjne została wydana po przeprowadzeniu dodatkowego postępowania (w trybie art.136 k.p.a bądź w trybie art.  229 ustawy Ordynacja podatkowa) w toku postępowania odwoławczego- to z tego punktu widzenia ocena orzecznictwa organów pierwszej instancji nie może być w pełni zadowalająca.

Najczęściej występujące niedomagania i uchybienia dotyczyły uchybień proceduralnych (zarówno w zakresie przepisów K.p.a. jak i Ordynacji podatkowej), w tym uchybień dot. postępowań dowodowych i oceny zebranych dowodów oraz nieprawidłowej interpretacji przepisów prawa materialnego.

W analizowanym okresie zostało zaskarżonych do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie 139 decyzji i postanowień Kolegium. Wskaźnik zaskarżalności utrzymał się na poziomie zbliżonym do roku 2005 i wynosił 8,5% w stosunku do liczby podjętych rozstrzygnięć podlegających zaskarżeniu.

            Struktura rozstrzygnięć Wojewódzkiego Sądu Najwyższego wskazuje na korzystniejszą ocenę orzecznictwa Kolegium; skargi oddalone stanowią 51,3% rozstrzygnięć Sądu ( w roku 2005-35,2% ); wyroki uchylające decyzje (bądź postanowienia Kolegium) -21,19% (w roku 2005-23,07%).

Spośród 32 wyroków uchylających aż 14 dotyczyło spraw z ustawy o świadczeniach rodzinnych i ustawy o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych i zaliczce alimentacyjnej. Problemy prawne wynikające z tych ustaw Kolegium sygnalizowało w części opisowej analizy za 2005 rok.

Najbardziej kontrowersyjne wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zostały zaskarżone przez Kolegium do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wniesionych (przez Kolegium) zostało 8 skarg kasacyjnych.  Żadna ze skarg wniesionych do NSA w roku 2006 nie została  przez ten Sąd jeszcze rozpatrzona. Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrzył 8 skarg kasacyjnych z lat 2004-2005.

            Samorządowe Kolegium Odwoławcze doskonaliło własne orzecznictwo, jak też podejmowało starania na rzecz poprawy orzecznictwa organów pierwszoinstancyjnych, zwłaszcza poprzez:

- dalsze  podnoszenie   poziomu  uzasadnień  wydanych  rozstrzygnięć,

  przy   uwzględnieniu  ich   funkcji   instruktażowej  dla   orzecznictwa

  organów pierwszej instancji;

- zharmonizowanie „wewnętrzne”orzecznictwa Kolegium w podobnych,    

   rodzajowo sprawach;

- szerokie  prowadzenie  postępowań wyjaśniających w trybie  art.136

  K.p.a. i art.229 ustawy Ordynacja podatkowa;

- pełne  zabezpieczenie  uprawnień   procesowych stron postępowania   

  i udzielania   stronom      pomocy   prawnej,    zwłaszcza       poprzez

  instruktażowy charakter uzasadnień decyzji oraz stosunkowo liczne

  pisma wyjaśniające prawa i obowiązki stron.

            Nadrzędnym celem członków Kolegium jest ustawiczne doskonalenie własnych umiejętności stosowania prawa, i konsekwentne dążenie do jak najpełniejszego realizowania  funkcji wyznaczonej przepisami prawa temu organowi administracji publicznej.

Celowi temu służy m.in. udział członków Kolegium w szkoleniach. W analizowanym okresie roku 2006 członkowie Kolegium brali udział w czterech szkoleniach tematycznych (w tym jedno ze szkoleń było organizowane we współpracy Kolegium w Elblągu i Kolegium w Olsztynie).